Tritiya Skandha, A--07.

श्रीमद्भागवत् महापुराण ।। स्कन्ध - तृतीय ।। अध्याय -07.

03070010  श्रीशुक उवाच

03070011  एवं ब्रुवाणं मैत्रेयं द्वैपायनसुतो बुधः

03070012  प्रीणयन्निव भारत्या विदुरः प्रत्यभाषत

03070020  विदुर उवाच

03070021  ब्रह्मन्कथं भगवतश्चिन्मात्रस्याविकारिणः

03070022  लीलया चापि युज्येरन्निर्गुणस्य गुणाः क्रियाः

03070031  क्रीडायामुद्यमोऽर्भस्य कामश्चिक्रीडिषान्यतः

03070032  स्वतस्तृप्तस्य च कथं निवृत्तस्य सदान्यतः

03070041  अस्राक्षीद्भगवान्विश्वं गुणमय्यात्ममायया

03070042  तया संस्थापयत्येतद्भूयः प्रत्यपिधास्यति

03070051  देशतः कालतो योऽसाववस्थातः स्वतोऽन्यतः

03070052  अविलुप्तावबोधात्मा स युज्येताजया कथम्

03070061  भगवानेक एवैष सर्वक्षेत्रेष्ववस्थितः

03070062  अमुष्य दुर्भगत्वं वा क्लेशो वा कर्मभिः कुतः

03070071  एतस्मिन्मे मनो विद्वन्खिद्यतेऽज्ञानसङ्कटे

03070072  तन्नः पराणुद विभो कश्मलं मानसं महत्

03070080  श्रीशुक उवाच

03070081  स इत्थं चोदितः क्षत्त्रा तत्त्वजिज्ञासुना मुनिः

03070082  प्रत्याह भगवच्चित्तः स्मयन्निव गतस्मयः

03070090  मैत्रेय उवाच

03070091  सेयं भगवतो माया यन्नयेन विरुध्यते

03070092  ईश्वरस्य विमुक्तस्य कार्पण्यमुत बन्धनम्

03070101  यदर्थेन विनामुष्य पुंस आत्मविपर्ययः

03070102  प्रतीयत उपद्रष्टुः स्वशिरश्छेदनादिकः

03070111  यथा जले चन्द्रमसः कम्पादिस्तत्कृतो गुणः

03070112  दृश्यतेऽसन्नपि द्रष्टुरात्मनोऽनात्मनो गुणः

03070121  स वै निवृत्तिधर्मेण वासुदेवानुकम्पया

03070122  भगवद्भक्तियोगेन तिरोधत्ते शनैरिह

03070131  यदेन्द्रियोपरामोऽथ द्रष्ट्रात्मनि परे हरौ

03070132  विलीयन्ते तदा क्लेशाः संसुप्तस्येव कृत्स्नशः

03070141  अशेषसङ्क्लेशशमं विधत्ते गुणानुवादश्रवणं मुरारेः

03070142  किं वा पुनस्तच्चरणारविन्द परागसेवारतिरात्मलब्धा

03070150  विदुर उवाच

03070151  सञ्छिन्नः संशयो मह्यं तव सूक्तासिना विभो

03070152  उभयत्रापि भगवन्मनो मे सम्प्रधावति

03070161  साध्वेतद्व्याहृतं विद्वन्नात्ममायायनं हरेः

03070162  आभात्यपार्थं निर्मूलं विश्वमूलं न यद्बहिः

03070171  यश्च मूढतमो लोके यश्च बुद्धेः परं गतः

03070172  तावुभौ सुखमेधेते क्लिश्यत्यन्तरितो जनः

03070181  अर्थाभावं विनिश्चित्य प्रतीतस्यापि नात्मनः

03070182  तां चापि युष्मच्चरण सेवयाहं पराणुदे

03070191  यत्सेवया भगवतः कूटस्थस्य मधुद्विषः

03070192  रतिरासो भवेत्तीव्रः पादयोर्व्यसनार्दनः

03070201  दुरापा ह्यल्पतपसः सेवा वैकुण्ठवर्त्मसु

03070202  यत्रोपगीयते नित्यं देवदेवो जनार्दनः

03070211  सृष्ट्वाग्रे महदादीनि सविकाराण्यनुक्रमात्

03070212  तेभ्यो विराजमुद्धृत्य तमनु प्राविशद्विभुः

03070221  यमाहुराद्यं पुरुषं सहस्राङ्घ्र्यूरुबाहुकम्

03070222  यत्र विश्व इमे लोकाः सविकाशं त आसते

03070231  यस्मिन्दशविधः प्राणः सेन्द्रियार्थेन्द्रियस्त्रिवृत्

03070232  त्वयेरितो यतो वर्णास्तद्विभूतीर्वदस्व नः

03070241  यत्र पुत्रैश्च पौत्रैश्च नप्तृभिः सह गोत्रजैः

03070242  प्रजा विचित्राकृतय आसन्याभिरिदं ततम्

03070251  प्रजापतीनां स पतिश्चकॢपे कान्प्रजापतीन्

03070252  सर्गांश्चैवानुसर्गांश्च मनून्मन्वन्तराधिपान्

03070261  एतेषामपि वेदांश्च वंशानुचरितानि च

03070262  उपर्यधश्च ये लोका भूमेर्मित्रात्मजासते

03070271  तेषां संस्थां प्रमाणं च भूर्लोकस्य च वर्णय

03070272  तिर्यङ्मानुषदेवानां सरीसृपपतत्त्रिणाम्

03070273  वद नः सर्गसंव्यूहं गार्भस्वेदद्विजोद्भिदाम्

03070281  गुणावतारैर्विश्वस्य सर्गस्थित्यप्ययाश्रयम्

03070282  सृजतः श्रीनिवासस्य व्याचक्ष्वोदारविक्रमम्

03070291  वर्णाश्रमविभागांश्च रूपशीलस्वभावतः

03070292  ऋषीणां जन्मकर्माणि वेदस्य च विकर्षणम्

03070301  यज्ञस्य च वितानानि योगस्य च पथः प्रभो

03070302  नैष्कर्म्यस्य च साङ्ख्यस्य तन्त्रं वा भगवत्स्मृतम्

03070311  पाषण्डपथवैषम्यं प्रतिलोमनिवेशनम्

03070312  जीवस्य गतयो याश्च यावतीर्गुणकर्मजाः

03070321  धर्मार्थकाममोक्षाणां निमित्तान्यविरोधतः

03070322  वार्ताया दण्डनीतेश्च श्रुतस्य च विधिं पृथक्

03070331  श्राद्धस्य च विधिं ब्रह्मन्पित्णां सर्गमेव च

03070332  ग्रहनक्षत्रताराणां कालावयवसंस्थितिम्

03070341  दानस्य तपसो वापि यच्चेष्टापूर्तयोः फलम्

03070342  प्रवासस्थस्य यो धर्मो यश्च पुंस उतापदि

03070351  येन वा भगवांस्तुष्येद्धर्मयोनिर्जनार्दनः

03070352  सम्प्रसीदति वा येषामेतदाख्याहि मेऽनघ

03070361  अनुव्रतानां शिष्याणां पुत्राणां च द्विजोत्तम

03070362  अनापृष्टमपि ब्रूयुर्गुरवो दीनवत्सलाः

03070371  तत्त्वानां भगवंस्तेषां कतिधा प्रतिसङ्क्रमः

03070372  तत्रेमं क उपासीरन्क उ स्विदनुशेरते

03070381  पुरुषस्य च संस्थानं स्वरूपं वा परस्य च

03070382  ज्ञानं च नैगमं यत्तद्गुरुशिष्यप्रयोजनम्

03070391  निमित्तानि च तस्येह प्रोक्तान्यनघसूरिभिः

03070392  स्वतो ज्ञानं कुतः पुंसां भक्तिर्वैराग्यमेव वा

03070401  एतान्मे पृच्छतः प्रश्नान्हरेः कर्मविवित्सया

03070402  ब्रूहि मेऽज्ञस्य मित्रत्वादजया नष्टचक्षुषः

03070411  सर्वे वेदाश्च यज्ञाश्च तपो दानानि चानघ

03070412  जीवाभयप्रदानस्य न कुर्वीरन्कलामपि

03070420  श्रीशुक उवाच

03070421  स इत्थमापृष्टपुराणकल्पः कुरुप्रधानेन मुनिप्रधानः

03070422  प्रवृद्धहर्षो भगवत्कथायां सञ्चोदितस्तं प्रहसन्निवाह