Tritiya Skandha

श्रीमद्भागवत् महापुराण ।। स्कन्ध - तृतीय ।। अध्याय - 28.

03280010  श्रीभगवानुवाच

03280011  योगस्य लक्षणं वक्ष्ये सबीजस्य नृपात्मजे

03280012  मनो येनैव विधिना प्रसन्नं याति सत्पथम्

03280021  स्वधर्माचरणं शक्त्या विधर्माच्च निवर्तनम्

03280022  दैवाल्लब्धेन सन्तोष आत्मविच्चरणार्चनम्

03280031  ग्राम्यधर्मनिवृत्तिश्च मोक्षधर्मरतिस्तथा

03280032  मितमेध्यादनं शश्वद्विविक्तक्षेमसेवनम्

03280041  अहिंसा सत्यमस्तेयं यावदर्थपरिग्रहः

03280042  ब्रह्मचर्यं तपः शौचं स्वाध्यायः पुरुषार्चनम्

03280051  मौनं सदासनजयः स्थैर्यं प्राणजयः शनैः

03280052  प्रत्याहारश्चेन्द्रियाणां विषयान्मनसा हृदि

03280061  स्वधिष्ण्यानामेकदेशे मनसा प्राणधारणम्

03280062  वैकुण्ठलीलाभिध्यानं समाधानं तथात्मनः

03280071  एतैरन्यैश्च पथिभिर्मनो दुष्टमसत्पथम्

03280072  बुद्ध्या युञ्जीत शनकैर्जितप्राणो ह्यतन्द्रितः

03280081  शुचौ देशे प्रतिष्ठाप्य विजितासन आसनम्

03280082  तस्मिन्स्वस्ति समासीन ऋजुकायः समभ्यसेत्

03280091  प्राणस्य शोधयेन्मार्गं पूरकुम्भकरेचकैः

03280092  प्रतिकूलेन वा चित्तं यथा स्थिरमचञ्चलम्

03280101  मनोऽचिरात्स्याद्विरजं जितश्वासस्य योगिनः

03280102  वाय्वग्निभ्यां यथा लोहं ध्मातं त्यजति वै मलम्

03280111  प्राणायामैर्दहेद्दोषान्धारणाभिश्च किल्बिषान्

03280112  प्रत्याहारेण संसर्गान्ध्यानेनानीश्वरान्गुणान्

03280121  यदा मनः स्वं विरजं योगेन सुसमाहितम्

03280122  काष्ठां भगवतो ध्यायेत्स्वनासाग्रावलोकनः

03280131  प्रसन्नवदनाम्भोजं पद्मगर्भारुणेक्षणम्

03280132  नीलोत्पलदलश्यामं शङ्खचक्रगदाधरम्

03280141  लसत्पङ्कजकिञ्जल्क पीतकौशेयवाससम्

03280142  श्रीवत्सवक्षसं भ्राजत्कौस्तुभामुक्तकन्धरम्

03280151  मत्तद्विरेफकलया परीतं वनमालया

03280152  परार्ध्यहारवलय किरीटाङ्गदनूपुरम्

03280161  काञ्चीगुणोल्लसच्छ्रोणिं हृदयाम्भोजविष्टरम्

03280162  दर्शनीयतमं शान्तं मनोनयनवर्धनम्

03280171  अपीच्यदर्शनं शश्वत्सर्वलोकनमस्कृतम्

03280172  सन्तं वयसि कैशोरे भृत्यानुग्रहकातरम्

03280181  कीर्तन्यतीर्थयशसं पुण्यश्लोकयशस्करम्

03280182  ध्यायेद्देवं समग्राङ्गं यावन्न च्यवते मनः

03280191  स्थितं व्रजन्तमासीनं शयानं वा गुहाशयम्

03280192  प्रेक्षणीयेहितं ध्यायेच्छुद्धभावेन चेतसा

03280201  तस्मिन्लब्धपदं चित्तं सर्वावयवसंस्थितम्

03280202  विलक्ष्यैकत्र संयुज्यादङ्गे भगवतो मुनिः

03280211  सञ्चिन्तयेद्भगवतश्चरणारविन्दं

03280212  वज्राङ्कुशध्वजसरोरुहलाञ्छनाढ्यम्

03280213  उत्तुङ्गरक्तविलसन्नखचक्रवाल

03280214  ज्योत्स्नाभिराहतमहद्धृदयान्धकारम्

03280221  यच्छौचनिःसृतसरित्प्रवरोदकेन

03280222  तीर्थेन मूर्ध्न्यधिकृतेन शिवः शिवोऽभूत्

03280223  ध्यातुर्मनःशमलशैलनिसृष्टवज्रं

03280224  ध्यायेच्चिरं भगवतश्चरणारविन्दम्

03280231  जानुद्वयं जलजलोचनया जनन्या

03280232  लक्ष्म्याखिलस्य सुरवन्दितया विधातुः

03280233  ऊर्वोर्निधाय करपल्लवरोचिषा यत्

03280234  संलालितं हृदि विभोरभवस्य कुर्यात्

03280241  ऊरू सुपर्णभुजयोरधि शोभमानाव्

03280242  ओजोनिधी अतसिकाकुसुमावभासौ

03280243  व्यालम्बिपीतवरवाससि वर्तमान

03280244  काञ्चीकलापपरिरम्भि नितम्बबिम्बम्

03280251  नाभिह्रदं भुवनकोशगुहोदरस्थं

03280252  यत्रात्मयोनिधिषणाखिललोकपद्मम्

03280253  व्यूढं हरिन्मणिवृषस्तनयोरमुष्य

03280254  ध्यायेद्द्वयं विशदहारमयूखगौरम्

03280261  वक्षोऽधिवासमृषभस्य महाविभूतेः

03280262  पुंसां मनोनयननिर्वृतिमादधानम्

03280263  कण्ठं च कौस्तुभमणेरधिभूषणार्थं

03280264  कुर्यान्मनस्यखिललोकनमस्कृतस्य

03280271  बाहूंश्च मन्दरगिरेः परिवर्तनेन

03280272  निर्णिक्तबाहुवलयानधिलोकपालान्

03280273  सञ्चिन्तयेद्दशशतारमसह्यतेजः

03280274  शङ्खं च तत्करसरोरुहराजहंसम्

03280281  कौमोदकीं भगवतो दयितां स्मरेत

03280282  दिग्धामरातिभटशोणितकर्दमेन

03280283  मालां मधुव्रतवरूथगिरोपघुष्टां

03280284  चैत्यस्य तत्त्वममलं मणिमस्य कण्ठे

03280291  भृत्यानुकम्पितधियेह गृहीतमूर्तेः

03280292  सञ्चिन्तयेद्भगवतो वदनारविन्दम्

03280293  यद्विस्फुरन्मकरकुण्डलवल्गितेन

03280294  विद्योतितामलकपोलमुदारनासम्

03280301  यच्छ्रीनिकेतमलिभिः परिसेव्यमानं

03280302  भूत्या स्वया कुटिलकुन्तलवृन्दजुष्टम्

03280303  मीनद्वयाश्रयमधिक्षिपदब्जनेत्रं

03280304  ध्यायेन्मनोमयमतन्द्रित उल्लसद्भ्रु

03280311  तस्यावलोकमधिकं कृपयातिघोर

03280312  तापत्रयोपशमनाय निसृष्टमक्ष्णोः

03280313  स्निग्धस्मितानुगुणितं विपुलप्रसादं

03280314  ध्यायेच्चिरं विपुलभावनया गुहायाम्

03280321  हासं हरेरवनताखिललोकतीव्र

03280322  शोकाश्रुसागरविशोषणमत्युदारम्

03280323  सम्मोहनाय रचितं निजमाययास्य

03280324  भ्रूमण्डलं मुनिकृते मकरध्वजस्य

03280331  ध्यानायनं प्रहसितं बहुलाधरोष्ठ

03280332  भासारुणायिततनुद्विजकुन्दपङ्क्ति

03280333  ध्यायेत्स्वदेहकुहरेऽवसितस्य विष्णोर्

03280334  भक्त्यार्द्रयार्पितमना न पृथग्दिदृक्षेत्

03280341  एवं हरौ भगवति प्रतिलब्धभावो

03280342  भक्त्या द्रवद्धृदय उत्पुलकः प्रमोदात्

03280343  औत्कण्ठ्यबाष्पकलया मुहुरर्द्यमानस्

03280344  तच्चापि चित्तबडिशं शनकैर्वियुङ्क्ते

03280351  मुक्ताश्रयं यर्हि निर्विषयं विरक्तं

03280352  निर्वाणमृच्छति मनः सहसा यथार्चिः

03280353  आत्मानमत्र पुरुषोऽव्यवधानमेकम्

03280354  अन्वीक्षते प्रतिनिवृत्तगुणप्रवाहः

03280361  सोऽप्येतया चरमया मनसो निवृत्त्या

03280362  तस्मिन्महिम्न्यवसितः सुखदुःखबाह्ये

03280363  हेतुत्वमप्यसति कर्तरि दुःखयोर्यत्

03280364  स्वात्मन्विधत्त उपलब्धपरात्मकाष्ठः

03280371  देहं च तं न चरमः स्थितमुत्थितं वा

03280372  सिद्धो विपश्यति यतोऽध्यगमत्स्वरूपम्

03280373  दैवादुपेतमथ दैववशादपेतं

03280374  वासो यथा परिकृतं मदिरामदान्धः

03280381  देहोऽपि दैववशगः खलु कर्म यावत्

03280382  स्वारम्भकं प्रतिसमीक्षत एव सासुः

03280383  तं सप्रपञ्चमधिरूढसमाधियोगः

03280384  स्वाप्नं पुनर्न भजते प्रतिबुद्धवस्तुः

03280391  यथा पुत्राच्च वित्ताच्च पृथङ्मर्त्यः प्रतीयते

03280392  अप्यात्मत्वेनाभिमताद्देहादेः पुरुषस्तथा

03280401  यथोल्मुकाद्विस्फुलिङ्गाद्धूमाद्वापि स्वसम्भवात्

03280402  अप्यात्मत्वेनाभिमताद्यथाग्निः पृथगुल्मुकात्

03280411  भूतेन्द्रियान्तःकरणात्प्रधानाज्जीवसंज्ञितात्

03280412  आत्मा तथा पृथग्द्रष्टा भगवान्ब्रह्मसंज्ञितः

03280421  सर्वभूतेषु चात्मानं सर्वभूतानि चात्मनि

03280422  ईक्षेतानन्यभावेन भूतेष्विव तदात्मताम्

03280431  स्वयोनिषु यथा ज्योतिरेकं नाना प्रतीयते

03280432  योनीनां गुणवैषम्यात्तथात्मा प्रकृतौ स्थितः

03280441  तस्मादिमां स्वां प्रकृतिं दैवीं सदसदात्मिकाम्

03280442  दुर्विभाव्यां पराभाव्य स्वरूपेणावतिष्ठते