Tritiya Skandha

  श्रीमद्भागवत् महापुराण ।। स्कन्ध - तृतीय ।। अध्याय - 27.

03270010  श्रीभगवानुवाच

03270011  प्रकृतिस्थोऽपि पुरुषो नाज्यते प्राकृतैर्गुणैः

03270012  अविकारादकर्तृत्वान्निर्गुणत्वाज्जलार्कवत्

03270021  स एष यर्हि प्रकृतेर्गुणेष्वभिविषज्जते

03270022  अहङ्क्रियाविमूढात्मा कर्तास्मीत्यभिमन्यते

03270031  तेन संसारपदवीमवशोऽभ्येत्यनिर्वृतः

03270032  प्रासङ्गिकैः कर्मदोषैः सदसन्मिश्रयोनिषु

03270041  अर्थे ह्यविद्यमानेऽपि संसृतिर्न निवर्तते

03270042  ध्यायतो विषयानस्य स्वप्नेऽनर्थागमो यथा

03270051  अत एव शनैश्चित्तं प्रसक्तमसतां पथि

03270052  भक्तियोगेन तीव्रेण विरक्त्या च नयेद्वशम्

03270061  यमादिभिर्योगपथैरभ्यसञ्श्रद्धयान्वितः

03270062  मयि भावेन सत्येन मत्कथाश्रवणेन च

03270071  सर्वभूतसमत्वेन निर्वैरेणाप्रसङ्गतः

03270072  ब्रह्मचर्येण मौनेन स्वधर्मेण बलीयसा

03270081  यदृच्छयोपलब्धेन सन्तुष्टो मितभुङ्मुनिः

03270082  विविक्तशरणः शान्तो मैत्रः करुण आत्मवान्

03270091  सानुबन्धे च देहेऽस्मिन्नकुर्वन्नसदाग्रहम्

03270092  ज्ञानेन दृष्टतत्त्वेन प्रकृतेः पुरुषस्य च

03270101  निवृत्तबुद्ध्यवस्थानो दूरीभूतान्यदर्शनः

03270102  उपलभ्यात्मनात्मानं चक्षुषेवार्कमात्मदृक्

03270111  मुक्तलिङ्गं सदाभासमसति प्रतिपद्यते

03270112  सतो बन्धुमसच्चक्षुः सर्वानुस्यूतमद्वयम्

03270121  यथा जलस्थ आभासः स्थलस्थेनावदृश्यते

03270122  स्वाभासेन तथा सूर्यो जलस्थेन दिवि स्थितः

03270131  एवं त्रिवृदहङ्कारो भूतेन्द्रियमनोमयैः

03270132  स्वाभासैर्लक्षितोऽनेन सदाभासेन सत्यदृक्

03270141  भूतसूक्ष्मेन्द्रियमनो बुद्ध्यादिष्विह निद्रया

03270142  लीनेष्वसति यस्तत्र विनिद्रो निरहङ्क्रियः

03270151  मन्यमानस्तदात्मानमनष्टो नष्टवन्मृषा

03270152  नष्टेऽहङ्करणे द्रष्टा नष्टवित्त इवातुरः

03270161  एवं प्रत्यवमृश्यासावात्मानं प्रतिपद्यते

03270162  साहङ्कारस्य द्रव्यस्य योऽवस्थानमनुग्रहः

03270170  देवहूतिरुवाच

03270171  पुरुषं प्रकृतिर्ब्रह्मन्न विमुञ्चति कर्हिचित्

03270172  अन्योन्यापाश्रयत्वाच्च नित्यत्वादनयोः प्रभो

03270181  यथा गन्धस्य भूमेश्च न भावो व्यतिरेकतः

03270182  अपां रसस्य च यथा तथा बुद्धेः परस्य च

03270191  अकर्तुः कर्मबन्धोऽयं पुरुषस्य यदाश्रयः

03270192  गुणेषु सत्सु प्रकृतेः कैवल्यं तेष्वतः कथम्

03270201  क्वचित्तत्त्वावमर्शेन निवृत्तं भयमुल्बणम्

03270202  अनिवृत्तनिमित्तत्वात्पुनः प्रत्यवतिष्ठते

03270210  श्रीभगवानुवाच

03270211  अनिमित्तनिमित्तेन स्वधर्मेणामलात्मना

03270212  तीव्रया मयि भक्त्या च श्रुतसम्भृतया चिरम्

03270221  ज्ञानेन दृष्टतत्त्वेन वैराग्येण बलीयसा

03270222  तपोयुक्तेन योगेन तीव्रेणात्मसमाधिना

03270231  प्रकृतिः पुरुषस्येह दह्यमाना त्वहर्निशम्

03270232  तिरोभवित्री शनकैरग्नेर्योनिरिवारणिः

03270241  भुक्तभोगा परित्यक्ता दृष्टदोषा च नित्यशः

03270242  नेश्वरस्याशुभं धत्ते स्वे महिम्नि स्थितस्य च

03270251  यथा ह्यप्रतिबुद्धस्य प्रस्वापो बह्वनर्थभृत्

03270252  स एव प्रतिबुद्धस्य न वै मोहाय कल्पते

03270261  एवं विदिततत्त्वस्य प्रकृतिर्मयि मानसम्

03270262  युञ्जतो नापकुरुत आत्मारामस्य कर्हिचित्

03270271  यदैवमध्यात्मरतः कालेन बहुजन्मना

03270272  सर्वत्र जातवैराग्य आब्रह्मभुवनान्मुनिः

03270281  मद्भक्तः प्रतिबुद्धार्थो मत्प्रसादेन भूयसा

03270282  निःश्रेयसं स्वसंस्थानं कैवल्याख्यं मदाश्रयम्

03270291  प्राप्नोतीहाञ्जसा धीरः स्वदृशा च्छिन्नसंशयः

03270292  यद्गत्वा न निवर्तेत योगी लिङ्गाद्विनिर्गमे

03270301  यदा न योगोपचितासु चेतो मायासु सिद्धस्य विषज्जतेऽङ्ग

03270302  अनन्यहेतुष्वथ मे गतिः स्यादात्यन्तिकी यत्र न मृत्युहासः